ContohSoal Teks Eksposisi Beserta Jawaban Guru Ilmu Sosial. Contoh Soal Bahasa Jawa Kelas 10 Semester 1 Beserta Jawabannya Guru Ilmu Sosial. 30 Contoh Soal Teks Berita Teks Eksposisi Teks Iklan Slogan Dan Poster. Struktur Teks Narasi Dalam Bahasa Jawa. Contoh Artikel Prediktif Bahasa Jawa 1 Paragraf Kumpulan Soal Pelajaran 6. SunanKudus, merancang pekerjaan peleburan, membuat keris, melengkapi peralatan pande besi, kerajinan emas juga membuat peraturan undangundang hingga sistem peradilan yang diperuntukkan orang Jawa. Demikianlah sahabat bacaan madani ulasan tentang fase perkembangan Islam di Indonesia. Sumber Buku Pendidikan Agama Islam dan Budi Pekerti 34 Berikut ini merupakan ciri-ciri dari gamelan Jawa, kecuali. a. memiliki harmoni yang kompleks b. dinamika dan tempo yang bervariasi c. berfungsi untuk mengiring pertunjukan d. irama relatif cepat e. salah satu instrumennya adalah slenthen Jawaban: d 35. Gamelan gegrantangan merupakan nama lain dari. a. gamelan angklung b. gamelan cash. Sumber gambar gasbanterGamelan iku salah sijiné seni musik tetabuhan tradhisional aseli saka Indonésia utamané ingpulo Jawa, Madura, Bali lan Lombok. Tembung gamelan dhéwé iku asalé saka basa Jawayaiku "gamel" kang duwé makna "tabuh". Isi gamelan iku saprangkat piranti musik sing dienggo ngiringi tembang, utawa ditabuh tanpa tembang minangka klenèngan. Jinis musik iki kasebar nganti tekan pulo-pulo ing saindenging tlatah Nusantara lan saiki malah wis kasebar rata nganti Amérika, Éropah lan tlatah liyané. Jinis musik tradhisional liya sing mèmper karo gamelan uga ana ing Filipina, Malaysia lan duwéni melodhi kang magis utawa nduwé daya supranatural, mula swarané gamelan diarani mélodi utawa wirama perkusi kang magis. Pagelaran gamelan uga ana kang ngarani orkestra gamelan Jawa. Ing buku kang irah-irahané Music of Java, Jaap Kunst nerangaké yèn gamelan iku kaya komparasi saka cahya rembulan lan milinébanyu, misterius kaya cahya rembulan lan obah utawa dinamis kaya milining kalebu perangan ing kabudayan Jawa. Ing Jawa gamelan biyasané kanggo musik pangiring pagelaran wayang kulit utawa ringgit, tari, uyon-uyon. Jinisé laras ing gamelan ana loro yaiku laras pélog lan laras sléndra. Saben sèt gamelan nduwéni instrumén kanggo laras pélog lan gamelan sajroning karawitan sacara fungsional musikal digolongake dadi telung klompok, yaiku Klompok ricikan balungan, yaiku; ricikan-ricikan kang lagu dolanané kuwi cedhak banget karo rangka gendhing balungan gendhing. Ricikan utawa instrumèn gamelan ing kelompok Sumber Gambar Turbosquid DemungSaron demung utawa asring disebut demung iku salah sawijining piranti gamelan Jawa sing ditabuh lan mlebu kelompok piranti saron. Iki jinis saron paling gedhé ukuranè, sing paling cilik pekingsing tengah-tengah saron barungtembè demung. Ana 2 jinis saron demung yaiku pelog demung lanslendro demung. 2 jinis piranti panerus iki ndhuwe laras beda-beda. Wilah saron demung iki paling gedhè ing kelompok saron ukurane kira-kira 35,5 Cm dawa lan ambanè 9 Cm. Saron demung ndhuwé swara paling rendah ing kelompok BarungSaron barung iku salahsiji perangkat gamelan Jawa sing ditabuh lan mlebu kelompok piranti saron. Iki jinis saron tengah-tengah yaiku antara peking lan demung. Ana 2 jinis saron panerus yaiku pelog barung lan slendro barung. 2 jinis piranti panerus iki nduwe laras beda-beda. Wilah saron barung iki luwih gedhe dibanding saron panerus ning luwih cilik dibanding saron demung. Wilah sing luwih dhuwur swarane, ukurane luwih cilik. Wilah saron panerus uga ana 7. Saron barung nduwe swara luwih dhuwur sakoktaf dibanding saron Saron PanerusSaron panerus iku salahsiji perangkat gamelan Jawa sing ditabuh. Saron panerus iku diso'ake langsung ing wilah kayu ing loro sisi ngisore. Ing laras slendro, saron panerus diarani Peking. Iki jinis saron sing paling cilik saka bentuk balungan liyané yaikusaron lan demung. Ana 2 jinis saron panerus yaiku pelog paneruslan slendro panerus. 2 jinis pirantipanerus iki nduwé laras béda-béda. Penabuhé luwih cilik tinimbang penabuh saron liyané, sing apik digawe saka sungu saron panerus iki luwih cilik tinimbang saron barung landemung nanging wilahé luwih kandel. Wilah sing luwih dhuwur swarané, ukurané luwih cilik. Wilah saron panerus uga ana 7, sing paling cilik dawané watara 18 cm lan amba 4 cm. Saron panerus nduwé swara luwih dhuwur sak oktaf dibandingaké karo saron barung. Cara nabuh saron panerus kuwi béda karo carané nabuh saron lan demung, yaiku tikel loro saka tabuhan saron lan demung. SlenthemSlenthem iku salah siji piranti gamelan Jawa sing ditabuh. Slenthem iku disokaké ing panggon sing fungsiné kaya ayunan lan ing ngisoré ana tabung utawa silinder kanggo ngetokaké gema konstruksiné, slenthem iku kalebu kaluwarga gendér; utawa dijenengi gendér panembung. Nanging slenthemduweni bilah padha karo bilahsaron; Slenthem oktafé paling ngisor yen ing klompok instrumensaron. Kaya demung lan saron barung, slenthem mainake lagu balungan karo wilah sing slenthem iki meh padha karo gendér. Ananging gedhe wilahé luwih gedhe tinimbang gendér. Arupa lèmpèngan kuningan utawa wesikang nduwéni titilaras. Lémpéngan iki kabentuk kanthi resonansi pringkanggo mbanteraké iku piranti kang nyuwara saka ginèsèké senar lan senar. Rebab iku salah sawijine racikan gamelan kang cara nabuhe utawa ngunekake kanthi digesek. Rebab iku piranti musik sakaArab/Timur Tengah. Nanging, saiki rebab wis ora asing ing tlatah Jawa. Saiki rebab wis asring digunakake kanggo ngiringi gendhing-gendhing Jawa, nalika pentas wayang, kethoprak, lan ing 4 jinis kendhang sing umum dienggo ing gamelan yaiku urutan saka sing paling gedhé ukurané1 Kendhang gendhing utawa kendhang ageng, nduwé nadha swara paling cendhèk2 Kendhang wayangan3 Kendhang batangan utawa ciblon4 Kendhang ketipung, nduwé nadha swara paling dhuwurPiranti gamelan iki fungsiné kanggo ngatur irama utamané yèn arep ngowahi irama uga kanggo ngatur tempo musik supaya ajeg. Kendhang uga sok kanggo tengeran babak-babak ing reroncèn musik gamelan lan ing pérangan akir utawa panutup swara jinis swara sing isa diasilaké saka piranti kendhang iki yaiku antaranéDlong swara iki metu saka tengah bagéyan kendhang sing gedhé kejaba kendhang ketipung, ditabuh nganggo kabèh driji lan sabagéyan tlapakan sing langsung diculaké. Swara iki nduwé nadha paling swara iki metu saka sisi utawa pinggir bagéyan kendhang sing gedhé kejaba kendhang ketipung, ditabuh nganggo kabeh driji lan sabagéyan tlapakan tangan sing langsung swara iki metu saka tengah bagéyan kendhang sing gedhé, ditabuh nganggo driji sing langsung diculaké. Yèn ing kendhang ketipung, swara iki metu saka bagéyan kendhang sing gedhé ning ditabuh nganggo jempol utawa driji panuding sing langsung swara iki metu saka pérangan tengah kendhang sing gedhé, ditabuh nganggo pucuk driji utamané pucuk driji panuding, driji panunggul karo driji manis lan ora langsung diculaké tetep nempèl utawa swara iki metu saka sisi utawa pinggir bagéyan kendhang sing cilik, ditabuh nganggo pucuk driji panunggul lan driji manis lan langsung swara iki metu saka bagéyan kendhang sing cilik, ditabuh nganggo kabeh driji lan sabagéyan tlapakan tangan lan ora diculaké utawa tetep nempèl, déné tlapakan tangan tengen nempèl ing bagéyan kendhang sing gedhé. Swara iki nduwé nadha paling swara iki metu saka bagéyan kendhang sing gedhé, ditabuh nganggo kabèh driji ono ing sisih pinggir kendhang. Sumber Hari Kendhang Kabupaten swara kendhang sing umum dienggo yaikuSwara dlong diwakili simbol DSwara dhah diwakili simbol bSwara thung diwakili simbol pSwara ket diwakili simbol kSwara tong diwakili simbol oSwara tak diwakili simbol tSwara deng diwakili simbol B8 GendèrJenise gendèr kapérang dadi telu, yaiku Gendèr penembung yaiku gendèr sing paling barung, nduwèni wilah logam utawa métal sing ukurané sedhengan lan titi nadhané saoktaf luwih cilik ketimbang gendèr penerus, nduwèni wilah sing paling cilik lan titi nadhané saoktaf luwih dhuwur ketimbang gendèr nabuh gendèr utawa kunciné ana 12 jenis tabuhan, yaiku Tabuhan gendèr gembyang mbukakTabuhan gendèr gembyang nutupTabuhan gendèr gembyang minggahTabuhan gendèr gembyang mandhaTabuhan gendèr kempyung mbukakTabuhan gendèr kempyung nutupTabuhan gendèr kempyung minggahTabuhan gendèr kempyung mandhapTabuhan gendèr gantungan gembyangTabuhan gendèr gantungan kempyungTabuhan gendèr mipilTabuhan gendèr imbal kanggo lancaran, srepeg, palaranSaliyané iku ana rumus liya kang khusus digunakaké kanggo ngiringi suluk pedhalangan wayang, yaiku Tabuhan gendèr pathetanTabuhan gendèr ada-adaTabuhan gendèr grambyangan9 BonangBonang iku salah siji perangkat gamelan Jawa sing ditabuh. Bonang iku diso'ake langsung ing wilah kayu lan diayun ing loro sisi ngisore. Ana 2 jinis bonang yaikuBonang barungBonang panerus10 Bonang Barung11 Bonang Panerus12 SiterSiter iku piranti gamelan sing dipetik kayagitar. Cacah senare ana 11 pasang utawa kadang12 pasang. Siter iki fungsine pada Suling14 GambangKelompok ricikan utawa instrumèn struktural, yaiku; ricikan-ricikan kang agawé raketing dolanan kanthi mbentuk struktur adhedhasar nentukaké wujud gendhing. Ricikan utawa instrumèn kang kalebu ing klompok kasebut, yaiku1 KethukKethuk iku salah siji perangkat gamelan Jawa sing ditabuh. Bedha karo gong sing digantung, kenong iku diso'ake ing enggon sing fungsine kaya ayunan, dadi cara ngeso'ake mirip karo kenong, bonang lankempyang. Kethuk iki wujude meh padha karo KempyangKempyang iku salahsiji perangkat gamelan Jawa sing ditabuh. Kempyang iku disokake ing enggon sing fungsine kaya ayunan, dadi cara ngeso'ake mirip karo kenong, bonang lan kethuk. Kempyang iki wujude meh padha karo KenongKenong iku salah siji perangkat gamelan Jawa sing ditabuh. Bedha karo gong sing digantung, kenong iku diso'ake ing enggon sing fungsine kaya ayunan, dadi cara ngeso'ake mirip karo bonang, kempyang lan kethuk. Ing kelompok perangkat gamelan sing cara ngeso'akene diayun iki, kenong nduwe ukuran sing paling gedhe. Ing kelompok perangkat gamelan tabuhan iki, swara kenong iku paling dhuwur lan luwih cilik dadi rada kewalik karo wujude sing gedhe. Swarane luwih ketara merga nduwe timbre sing rada Kempul5 Gong6 Kecer Saron iku salah siji perangkat gamelan Jawa sing ditabuh. Saron iku diso'ake langsung ing wilah kayu ing loro sisi ngisore. Saron bentuké kaya lèmpèngan emas kang disusun ing kayu. Saben lèmpèngan nduwèni titilaras kang béda. Ana 3 jinis saron yaiku Saron panerus ing laras slendro PekingSaron barung biasa disebut saronSaron demung biasa disebut demung Wujud wilah saron iki meh padha karo wilah gambang, bedane nek wilah saron digawe saka logam umume sing apik perunggu, nek wilah gambang digawe saka kayu. Tabuh saron digawe saka kayu sing rada empuk, wujude kaya palu. Wilah saron ana 7, masing-masing dawane sekitar 20 cm. Kendhang iku salah sijining piranti gamelan Jawa sing ditabuh nganggo kombinasi antara tlapakan karo driji, dadi ora nganggo tabuh. Ing musik modhèrn, piranti iki digolongaké piranti perkusi. Kendhang disèlèhaké ing wadhah panyangga saka kayu sing wujudé mèmper huruf Y. Kendhang ing musik gamelan fungsiné kanggo mimpin lan ngarahaké musik. Kendhang nduwèni jinis lan ukuran kang werna-werna. Ukurané kendhang antarané 20 cmnganti 45 cm. Kendhang bentuké kaya drum lan dimainaké kanthi cara mèh silindher,simetris, ing salah siji sisih rada gedhé tinimbang sisih lawané. Bagéyan sing luwih gedhé umumé disèlèhaké ing tengening panabuh. Kendhang iki ukurané luwih cilik tinimbang iku salah siji pirantigamelan Jawa. Gendèr ing gamelan sléndro nduwèni 11-12 wilah sing tipis lan digawé saka logam, menawa ana ing gamelan pélognduwèni 12-13 wilah, nanging ana uga gendèr sing mung nduwèni 7 iku ditata ana ing tali kang dipasang ing kayu kang ana ing kiwa tengené. Ana ing sangisoré wilah-wilah mau dipasang bumbung, kang gunané kanggo kothak swara. Bumbung-bumbung iku dikethok kanthi ukuran manéka rupa. Kanggo nadha sing paling ngisor, bumbungé utawa pringé dikethok sing paling ngisor rosé. Kanggo nadha sing luwih dhuwur dikethokaké pring utawa bumbung sing luwih sing kanggo nabuh utawa tabuh gendèr biasané luwih cendhèk ketimbang gambang sing digawé saka kayu. Instrumèn gendèr ditabuh nganggo tabuh sing wujudé bundher dilapisi nganggo kain kanthi cekelan sing nyekel gendèr yaiku antarané driji tuding karo driji tengah. Driji-driji saka tangan tengen utawa tangan kiwa dienggo mithet utawa ngemèk wilah kuwi, supaya swarané ing pakeliran wayang, gendèr digunakaké kanggo ngiringi crita, dialog utawa gunem antarané tokoh utawa paraga wayang. Gendèr yaiku salah siji ricikan gamelan sing fungsiné kanggo instrumén mélodi. Anané gendèr ing péntas gamelan kalebu wigati. Ing pagelaran wayang kulitricikan gamelan gendèr nduwèni fungsi kanggo nguripaké swasana, nuntun dhalang. Ing pagelaran wayang, panabuh gendèr nduwèni peran kang utama, kudu nabuh instrumèn sing ora tau mandheg sawengi bonang iki meh padha kempyang ning tonjolan ing tengahe luwih dhuwur. Tabuh bonang digawe saka kayu sing rada empuk, wujude dawa, ing salah siji pucuke rada gedhe tinimbang pucuk liyane, lan ing pucuk kang gedhe iku diblebet tali. Ing grobogan utawa rancak, bonang iku ditata dadi rong baris masing-masing ana 7, dadi cacahe kabeh ana 14 ning kadang uga ana sing kempyang, kenong lan bonang iki sejatine termasuk jinis gongning gong sing disokake kaya ing ayunan, ora digantung kaya gong ageng, gong suwukan lan Barung yaiku salah sawijiné bageyan perangkat Gamelan Jawa kang duwèni bentuk pencu banjur diarani bentuk Pencon. Bonang Barung ing Gamelan Jawa duwé laras Sléndro lan Pélog. Laras Sléndro wilahé ana 12 cacahé, banjur kang Laras Pélog wilahé ana 14 cacahé. Bonang Barung manggone ing Rancakan saka kayu kang bentuké kaya ambèn. Pencon kuwi mau ditata ing rancakan ditumpangaké ing tali kang diarani Barung ditabuh nganggo kayu kang cacahé 2, kayu kuwi mau sing bageyan dhuwur diblebet nganggoKain lan pluntur. Cara nabuh bonang kuwi ana akèh pola tabuhané, yaiku pola tabuhan Gembyang, Mipil, Imbal,Sekaran, Klénangan, lan Barung kuwi gunané kanggo mbukani Gendhing. Sakliyané kuwi, Bonang Barung uga bisa kanggo nuntun alur Gendhing. Khusus ing pola Mipil, Bonang barung kuwi bisa kanggo nuntun Instrumenliyané. Bonang Barung ora bisa dadi lagu penuntun, nanging kolaborasi karo Bonang penerus gawé pola lagu lan ing aksèn-aksèn penting bonang gawé Sekaran kang biasané ana ing akhir kalimat kuwi ana sing kagawé saka wesi lan uga ana sing kagawé saka Tembaga Perunggu. Kang kagawé saka wesi kuwi biasané regané luwih murah tinimbang sing kagawé saka Tembaga. Kuwi mau amarga yèn wesi kuwi ora nganggo campuran apa-apa. Nanging yèn Tembaga kuwi nganggo campuran, campurané yaiku 7/3. 7/3 kuwi maksuté, 7 kanggo ukuran Tembaga lan 3 kanggo ukuran wesi. Sakliyané kuwi uga cara gawéné kang luwih angèl tinimbang sing saka wesi panerus utawa Bonang penerus yaiku salah sawijining perangkatGamelan Jawa kang duwèni bentuk pencu banjur diarani bentuk Pencon. Bonang panerus ing Gamelan Jawa duwé laras sléndra lan Pélog padha karo Bonang barung. Laras sléndra wilahé ana 12 cacahé, banjur kang laras pélog wilahé ana 14 cacahé. Bonang panerus uga manggon ing Rancakan saka kayu kang bentuké kaya ambèn. Kang mbédakaké antarané Bonang panerus lan Bonang barung yaiku ukuran gedhé lan ciliké pencon, yèn Bonang penerus kuwi penconé cilik banjur yèn barung kuwi luwih gedhé saka Bonang panerus. Piranti kang dinggo nabuh uga padha karo Bonang barung, yaiku kayu kang cacahé loro kang pucuké diblebet ngaggo kainlan Pluntur. Bonang panerus iki cara nabuhé padha karo Bonang barung, yaiku nganggo cara Mipil, Imbal, Sekaran, Klénangan, Gembyang, lan liya-liyane. Bonang iki nabuhé ngetutaké Bonang barung, lan nerusaké alurGendhing kang digawé Bonang Barung. Lan uga nganggo sekaran kang témponé luwih cepet tinimbang Bonang Barung. Mung bédané yaiku Bonang Penerus ora bisa kanggo mbukani kuwi ana sing kagawé saka wesi lan uga ana sing kagawé saka Tembaga Perunggu. Kang kagawé saka wesi kuwi biasané regané luwih murah tinimbang sing kagawé saka Tembaga. Kuwi mau amarga yèn wesi kuwi ora nganggo campuran apa-apa. Nanging yèn Tembaga kuwi nganggo campuran, campurané yaiku 7/3. 7/3 kuwi maksuté, 7 kanggo ukuran Tembaga lan 3 kanggo ukuran wesi. Sakliyané kuwi uga cara gawéné kang luwih angèl tinimbang sing saka wesi iku salah siji piranti musiksing disebul. Fungsiné kanggo nambahswara-swara ing melodi. Ing musikgamelan Jawa, suling iku nduwé 2 laras yaikuSlendro lan Pélog. Piranti musik suling iki uga lumrah dianggo inggamelan saka pring, dawané kira-kira setengah meter. Swara suling dikasilaké amarga rongga angin digeteraké liwat sebulan angin. Frekuénsi gelombangé gumantung karo ukuran dawa rongga angin sing iku salah siji perangkat gamelan Jawa, lan gamelan Bali uga ing instrumèn musik liya kayadéné kulintang, sing digawé saka wilah-wilah kayu sing umumé cacah 17 nganti 21 wilah. Wilah-wilah kayu kasebut ditumpangaké ing sadhuwuring kothak pesagi dawa sing gunané kanggo résonansi nggedhèkaké swara. Kanggo njaga supaya wilah-wilah mau ora nèmpèl siji lan sijiné, wilah-wilah dipasang ing sadhuwuring kothak nganggo paku sing dilebokaké ing bolongan sing cacahé loro saben wilah. Wujud gambang iki amèh padha saron ning luwih gede lan wilahedigawe saka kayu sing atos banget. jaman mbiyen ana gambang gangsa, sing wilahe digawe saka tosan utawa logam ning saiki wis ora ana maneh. Ukuran wilah gambang antara 29 Cm nganti 58 Cm, sing ukurane luwih gede iku nduwe nada swara luwih rendah, kabeh cacahe ana 19 utawa 20 gambang luwih dawa tinimbang piranti tabuh gamelan liyane yaiku kira-kira 35 iku salah sijine perangkat gamelan Jawa sing ditabuh kanthi cara digantung kaya umume perangkat gong. Kempul iki cacahé gumantung saka larasé pelog lan slendro, nanging kadhang kala ora komplit. Saben laras sléndro lan pelog nduwéni 6 utawa 10 kaya gong nanging ukuran luwih cilik, rainé rata lan bagian tengah ana pêncuné, ukuran diameter umum kira-kira 45 cm. Kempul ngetokake swara sing luwih dhuwur tinimbang gong, kempul sing ukurane luwih cilik swarane luwih dhuwur iku salah siji piranti gamelan Jawa sing ditabuh, digawé sakatosan lan nduwé ukuran sing gedhé dhéwé. Piranti iki biasané papané ing mburi dhéwé, digantung ing palang sing umum digawé saka kayu ukuran gedhé. Ana loro jinis gong yaiku gong ageng lan gong suwuk. Saben laras sléndro lan pelog nduwéni telung sèt gong. Gong Gedhé kang cacahé loro lan siji gong bunder, gedhé, rada cekung, kanthi garis tengah 1 méter, lan permukaané rata ning ana tonjolan ing tengah-tengah. Gong nduwé swara sing gedhé dhéwé lan nadhané paling asor tinimbang nadha piranti gamelan liyané. Gong ditabuh kanggo awèh tekanan ing bagéyan tinentu umumé akir iringan musik gamelan, dadi arang banget ditabuh ora terus-terusan ning ditabuh ing selang wektu tinentu. Piranti musik tradhisional iki saiki nduwé fungsi liya yaiki kanggo tandha paresmian utawa pambuka iku salahsiji pirantigamelan Jawa sing digawe sakatosan. Akeh piranti musik sing nduwe kemiripan karo kecèr uga ing piranti musik modern. Ingmusik modern piranti iki biasa diarani cymbals. Ing kesenian Tionghoa, piranti iki dadi piranti utama kanggo nggawe suasana rame lan ngeto'ake swara kecèr iki ana sing diadu uga ana sing ditabuh. Kecèr iku kudu sepasang, siji ing ndhuwur, sijine maneh ing ngisor. sing ing ngisor biasane wis disoake permanen, dadi sing diayun iku sing ing ndhuwur. Sepasang kecèr iku disokake ing grobogan utawa rancak sing wujude meh pada karo grobogan saron ning luwih cilik sithik. Katone iki piranti gamelan sing paling brisik ning yen ora ana swara kecèr malah dadi kurang rame utamane ing babak-babak lakon wayang tinamtu. Gamelan sebagai musik pengiring/accompaniment sering disebut dengan istilah kerawitan yang merupakan salah satu bentuk penyajian instrumentalia musik. Beberapa bentuk karya seni tradisional Jawa yang diiringi menggunakan alat musik gamelan antara lain tembang Jawa, baik tembang klasik tembang gede, tembang tengahan, tembang macapat, maupun tembang/ lagu modern campursari, dangdut, dll, tembang dolanan anak, kesenian wayang, kesenian tari tradisi, dan lain-lain. Pengertian Gamelan Dalam bahasa Jawa Kuno kata gamel berani menabuh bunyi-bunyian. Sedangkan kata gamelan berarti alat musik yang cara penggunaannya dengan ditabuh atau dipukul. Dalam bahasa Jawa Baru gamelan sering disebut dengan gangsa yang berasal dari dua suku kata, yaitu ga dan sa sebagai kependekan dari kata tembaga dan rejasa. Kedua unsur tersebut merupakan unsur dasar membuat gamelan yang baik. Di samping itu sementara ada beberapa ahli yang menyebutkan bahwa kata gangsa merupakan kependekan kata tiga dan sedasa yang merupakan kadar campuran membuat gamelan perunggu dengan komposisi tiga bagian timah rejasa dan sepuluh/sedasa bagian tembaga. DR. Mantle Hood dalam bukunya Javanese Gamelan in The World Music menjelaskan bahwa dalam bahasa Sansekerta kata perunggu = kamca. Kata kamca di kemudian hari berubah menjadi gangsa. Dan gangsa yang baik harus terbuat dari perunggu tulen dengan komposisi 77% tembaga dan 23% timah putih. Asal-Usul Gamelan Berdasarkan penelitian menunjukkan bahwa hampir tiap suku bangsa Indonesia memiliki alat musik yang disebut gamelan, meskipun bentuk dan jumlahnya berbeda-beda. Dalam perkembangannya menunjukkan bahwa gamelan Jawa yang ada di daerah Surakarta dan Yogyakarta merupakan gamelan yang paling lengkap dan bervariasi. Bukti-bukti arkeologi maupun sumber tertulis menyebutkan antara lain a. Dalam kitab Pustaka Raja Purwa bahwa pada tahun 162 Saka 240 M Sri Paduka Maharaja Buddha telah membuat alat tabuhan yang disebut Lokananta. Sumber lain mengatakan bahwa tahun 326 Saka 398M Sang Girinata menyuruh Bathara Indra untuk memberikan seperangkat gamelan kepada Sri Maharaja atau Raden Pakukuhan. Gamelan tersebut disebut gamelan surendro sura = gamelan dan indro Dewa Indra dewa perang. Kata surendro akhirnya berubah menjadi Slendro Jaap Kunt,1934 12. b. Keberadaan alat musik gamelan juga dapat kita temukan pada beberapa relief candi Borobudur, candi Ngrimbi, candi Kedaton dan pada candi Penataran serta candi Sukuh. Relief candi Borobudur yang didirikan sekitar pertengahan abad 9 berbentuk saron, kendhang, simbal, suling dan trompet. Sedangkan yang berada pada candi Ngrimbi, Kedaton, Penataran dam Sukuh melukiskan bonang, gong dan bendhe. c. Sejarah kerajaan Kediri ketika diperintah oleh Prabu Jayabaya menyebutkan bahwa tahun 1161 memerintahkan untuk menambah 1 rancang gamelan laras Pelog untuk melengkapi Iaras Slendro yang telah dimiliki sebelumnya. d. Serat Centhini yang ditulis akhir abad 18 sampai awal abad 19 dengan jelas menyebutkan bahwa orang Jawa telah memiliki gamelan yang terdiri dari 21 buah instrumen. Bukti tersebut berupa Iagu Macapat berbentuk Kinanthi. Terdiri dari 8 bait/pupuh. Di situ bahkan dijelaskan fungsi tiap-tiap instrumen dan peran pesinden, penggerong serta tukang keplok Bernard Suryabrata, 1987 17 sd 19. Kesimpulan bahwa gamelan telah dimiliki oleh bangsa Indonesia umumnya telah lama sekali yaitu sejak abad ke 3. Fungsi Instrumen Dalam Gamelan Meskipun komponen instrumen gamelan jumlahnya banyak namun dalam permainan bersama tidak akan menimbulkan karancuan bunyi. Hal ini karena masing-masing instrumen memiliki fungsi sendiri-sendiri. a. Fungsi Pamurba Irama/memimpin irama Fungsi ini dipercayakan kepada Kendhang. Kendhang sebagai konduktor mempunyai kewajiban mengatur irama, tempo maupun perubahan tempo ingin lambat maupun dipercepat. Dalam Lagu Dolanan, Tembang dan Gendhing kecepatan/temponya sebenarnya telah ditunjukkan dengan penggunaan pathet yang mengandung nilai-nilai filosofis kehidupan manusia lahir, dewasa dan mati. Pathet 6 Nem lambang kelahiran tanda tempo menunjukkan lambat. Pathet 9 Sanga lambang remaja/dewasa tempo menunjukkan setengah cepat/sedang dan Pathet Manyura menunjukkan tempo cepat-cepat/tergesa-gesa. Bahkan kadang-kadang musik belum selesai sudah berhenti. Suasana tergesa-gesa dalam menyelesaikan masalah sangat kenthal pada lagu/gendhing yang menggunakan pathet Manyura. Perubahan tempo pada permainan musik gamelan sebenarnya sudah diklarifikasi dengan bentuk-bentuk irama tertentu sebagai berikut Nama Tempo Gamelan Arti Dalam Bahasa Indonesia Nama Tempo Musik Kecepatan Irama Lancaran amat cepat presto 135 s/d 150 Irama I cepat allegro 115 s/d 135 Irama IIa agak cepat allegretto 100 s/d 115 Irama IIb sedang moderato 80 s/d 100 Irama IIIa sedikit pelan andante 60 s/d 80 Irama IIIb pelan, lambat adagio 50 s/d 60 Irama IV pelan sekali largo 40 s/d 50 b. Pamurba Lagu/Mengarahkan Lagu Lagu/Gendhing yang akan dimainkan dalam musik gamelan biasanya diarahkan oleh instrumen rebab atau Bonang Barung. Fungsi kedua alat musik tersebut ialah mengarahkan laras, pathet. Dalam permainan musik umum sering disebut dengan intro. Intro dalam gamelan sering diwujudkan oleh olah vokal dari jenis tembang tertentu. Dan biasanya diambilkan dari tembang Macapat atau tembang Gedhe. c. Pamangku Irama/Penjaga Kestabilan Tempo Fungsi menjaga kestabilan tempo ini diarahkan kepada instrumen Kethuk, Kenong, Kempul dan Gong. Permainan musik gamelan adalah permainan bersama. Oleh karena kebersamaan atau kerampakan sangat diperlukan, supaya tidak saling mendahului atau menyimpang dari teksture dalam permainan orchestra. d. Pamangku Lagu/Pembawa Melodi Pokok Fungsi ini diserahkan kepada alat-alat musik balungan yaitu Saron Demung, Saron Barung, Saron Peking dan Slenthem. Melodi suatu lagu/gendhing adalah unsur pokok yang tidak boleh ditinggalkan. Dalam permainan musik Band tugas ini sering diserahkan kepada pemain gitar melodi, pianis/organ. c. Pangrengga Lagu/Pelengkap Lagu Permainan musik sebenarnya ialah kemampuan atau keahlian seorang aranger/pengatur komposisi agar bunyi-bunyian yang dipergunakan menjadi indah. Fungsi alat musik gamelan yang mendapat tugas ini ialah Suling, Gender Penerus, Bonang Penerus, Celempung dan Siter. Sahabat, pada kesempatan kali ini, penulis akan membagikan materi Teks Eksposisi Gamelan. Materi teks eksposisi sudah diajarkan di kelas XI. Hanya saja, di kelas XI teks eksposisi yang diajarkan tentang Adat Mantu. Pada kelas XII ini, para siswa akan mempelajari Teks Eksposisi Gamelan. Seperti pada materi kelas XI, paparan materi eksposisi secara umum, disampaikan kembali agar mereview kembali ingatan siswa tentang apa itu eksposisi. Masih ingatkah para siswa, apa itu Wacana Eksposisi? Yah, benar sekali. Wacana eksposisi yaiku wacana kang njlentrehake utawa medharake sawijining bab kanggo pamaos. Dalam eksposisi, ada bagian-bagian dan struktur yang membangun eksposisi tersebut. Masih ingatkah kalian apa saja struktur teks eksposisi itu? Yah, struktur teks eksposisi itu ada 3. Apa saja itu? Struktur ekposisi terdiri dari Tesis, Argumentasi dan penegasan ulang. Lalu, bagaimana contoh masing-masing dari struktur tersebut? Selengkapnya tentang materi eksposisi, dapat dibaca dan diunduh di bawah Materi PPT 1 Demikian Sobat, materi Teks Eksposisi Gamelan Kelas XII SMA/SMK yang bisa sobat pelajari. Silakan materi tersebut diunduh dan disimpan pada perangkat mengunduh dan mempelajari materi, apabila ada beberapa poin yang sekiranya sobat belum memahami, sobat bisa bertanya kepada bapak ibu guru di sekolah Sobat mampu mempelajari materi ini dengan sebaik-baiknya. Sukses ya untuk kalian semua! Aamiin.

materi gamelan jawa kelas 12